Phác đồ điều trị viêm xoang cấp đạt chuẩn và có hiệu quả nhất hiện nay

Viêm xoang cấp là tình trạng nhiễm trùng ở các xoang, nhất là vùng cạnh mũi. Nguyên nhân chính là do các vi khuẩn tấn công và làm tiết dịch nhầy gây cản trở hệ hô hấp hoạt động. Tùy vào mức độ và triệu chứng của bệnh mà các bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị phù hợp. Trong bài viết này chúng tôi sẽ giới thiệu đến bạn đọc phác đồ điều trị viêm xoang cấp bộ Y tế đã khuyến nghị.

Thực hiện đúng phác đồ điều trị viêm xoang cấp giúp người bệnh nhanh hồi phục

Nguyên tắc điều trị viêm mũi xoang cấp

Để việc điều trị viêm xoang cấp tính đạt được hiệu quả các bác sĩ cần xác định được thể trạng cũng như nguyên nhân gây bệnh cụ thể. Trường hợp viêm xoang cấp mức độ nhẹ, giai đoạn đầu chỉ cần điều trị tại nhà sẽ giúp bệnh nhanh chóng được cải thiện. Trường hợp nặng hơn, bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp ngoại khoa.

Bệnh viêm xoang cấp tính thường chỉ kéo dài dưới 8 tuần với các triệu chứng như sổ mũi, tắc nghẹt mũi, đau đầu, mệt mỏi kèm sốt nhẹ và đi kèm triệu chứng đau nhức vùng mặt theo từng cơn. Nếu viêm xoang không được điều trị kịp thời, tình trạng khó chịu kéo dài trên 8 tuần có thể biến chuyển thành viêm xoang mãn tính rất khó điều trị dứt điểm.

Theo đó, dựa vào mức độ và diễn tiến của bệnh, phác đồ điều trị viêm xoang cấp được xây dựng và tiến hành dựa theo nguyên tắc điều trị chính gồm:

• Điều trị tại nhà ở giai đoạn nhẹ bằng cách rửa mũi bằng nước muối sinh lý, xông hơi kết hợp dùng thuốc giảm đau thông thường.
• Dùng thuốc đặc trị trong trường hợp áp dụng các biện pháp điều trị tại nhà không đạt hiệu quả. Theo đó, nếu bệnh không thuyên giảm hoặc có xu hướng nặng hơn thì người bệnh cần phải uống thuốc đặc trị kết hợp dùng thuốc xịt trực tiếp để điều trị khỏi bệnh.
• Can thiệp phẫu thuật ngoại khoa – phẫu thuật xoang: Khi việc điều trị nội khoa và sử dụng thuốc điều trị không mang lại hiệu quả thì can thiệp ngoại khoa sẽ được tiến hành để xử lý dứt điểm viêm xoang cấp.

Phác đồ điều trị viêm xoang cấp đạt chuẩn

Các bệnh lý nói chung và viêm xoang cấp nói riêng đều cần xây dựng phác đồ điều trị và yêu cầu thực hiện nghiêm túc nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị. Mục đích của việc xây dựng các phác đồ điều trị viêm mũi xoang cấp là tập trung tiêu diệt vi khuẩn khỏi hốc xoang. Loại bỏ các triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và đẩy lùi nguy cơ diễn biến thành viêm xoang mãn tính.

Cụ thể, phác đồ điều trị viêm xoang cấp được Bộ Y tế công nhận gồm các phương pháp điều trị sau:

Sử dụng thuốc kháng sinh

Viêm xoang là một bệnh lý liên quan đến nhiễm khuẩn đường hô hấp. Chính vì vậy, hầu hết bệnh nhân bị viêm xoang đều được kê thuốc kháng sinh để loại bỏ vi khuẩn. Dùng thuốc kháng sinh là biện pháp phù hợp và có khả năng đáp ứng tốt với khoảng 80% các trường hợp viêm xoang cấp do nhiễm khuẩn.

Sử dụng thuốc kháng sinh là cần thiết khi điều trị viêm xoang cấp

Tuy nhiên, do vi khuẩn, nấm gây xoang có xu hướng kháng kháng sinh. Do đó, người bệnh cần thận trọng khi sử dụng để tránh nhờn thuốc. Trường hợp kháng kháng sinh thường phổ biến ở bệnh nhân nhiễm Streptococcus pneumoniae. Theo nghiên cứu y khoa, hiện tượng kháng lại penicillin, sulfamethoxazole/ trimethoprim và macrolides chiếm 25%.

Khi kê đơn các bác sĩ cần tìm hiểu lịch sử dùng thuốc của bệnh nhân. Nếu bệnh nhân đã dùng kháng sinh trong khoảng thời gian 4 – 6 tuần gần đây cần cân nhắc để chỉ định loại thuốc phù hợp. Cụ thể:

• Nếu bệnh nhân viêm xoang cấp có mức độ nhiễm trùng không cao và không dùng kháng sinh trong 4 – 6 tuần trước đó nên sử dụng các loại Clavulanate/ Amoxicillin hoặc Cefdinir hoặc Cefuroxim/ Cefpodoxime. Với bệnh nhân dị ứng với beta- lactam, phác đồ điều trị viêm xoang cấp nên thay đổi sang sử dụng Doxycycline và Macrolide cho người lớn và Macrolid cho trẻ em.
• Với bệnh nhân viêm xoang cấp có mức độ nhiễm trùng không cao, có dùng kháng sinh trong 4 – 6 tuần gần đây nên kê thuốc Amoxicillin/ clavulanate hoặc Quinolone dành cho đường hô hấp hoặc Ceftriaxone. 

Sau 72 giờ đầu tiên sau khi dùng thuốc cần xem xét và đánh giá lại các chẩn đoán ban đầu. Từ đó cân nhắc lại phương pháp điều trị phù hợp nhất. 

Rửa mũi và dùng thuốc xịt mũi

Vệ sinh khoang mũi là việc làm quan trọng và cần thiết trong phác đồ điều trị viêm xoang. Theo đó, người bệnh cần rửa mũi thường xuyên bằng nước muối sinh lý. Biện pháp này giúp làm sạch dịch mủ gây viêm bên trong hốc mũi giúp đường thở thông thoáng hơn.

Dùng xịt mũi giúp đường thở thông thoáng hơn

Đồng thời kết hợp sử dụng thuốc xịt mũi chứa corticosteroid để làm giảm tiết dịch, giúp làm mềm niêm mạc và cải thiện tình trạng viêm sưng tấy. Tuy nhiên, thuốc xịt mũi chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn (trong vòng 3 – 4 ngày). Nếu dùng thuốc xịt trong thời gian dài có thể gây ra những tổn thương cho niêm mạc, trở thành tác nhân khiến viêm xoang cấp chuyển thành mãn tính nguy hiểm hơn.

Một số loại thuốc xịt mũi có trong phác đồ điều trị viêm xoang cấp không cần kê đơn gồm:

• Naphazolin.
• Pseudoephedrine.
• Chlorzoxazon.
• Phenylephrine.

Trường hợp nặng, bác sĩ kê toa một trong số loại thuốc xịt mũi như:

• Triamcinolon.
• Beclomethasone.
• Flunisolide.
• Vancenase.

Trong thuốc xịt mũi cũng có thành phần kháng sinh. Chính vì thế, nếu sử dụng thường xuyên người bệnh có thể gặp tình trạng nhờn thuốc hoặc phụ thuộc vào thuốc. Do đó, người bệnh nên đổi bên lỗ mũi xịt thuốc, kết hợp với việc giảm tần suất sử dụng, không sử dụng trong thời gian quá dài.

Điều trị toàn thân sử dụng corticoid

Trường hợp người bệnh sử dụng thuốc xịt không có hiệu quả thì có thể cân nhắc sử dụng liệu pháp corticoid toàn thân. Tuy nhiên do đây là loại thuốc gây ức chế hệ miễn dịch nên cần có sự kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo sử dụng đúng liệu trình.

Sử dụng corticoid toàn thân trong trường hợp điều trị thuốc kháng sinh chưa hiệu quả

Corticoid toàn thân sẽ sử dụng Guaifenesin, một loại thuốc làm tan dịch nhầy giúp thông mũi và đường thở. Công dụng của thuốc là giảm nhanh các triệu chứng khó chịu ở mũi và khoang xoang. 

Ngoài ra, điều trị viêm xoang cấp cũng có thể dùng thuốc kháng sinh macrolid hoặc thuốc kháng thụ thể leukotriene. Đây đều là thuốc có tác dụng chống viêm và làm giảm nhẹ các triệu chứng viêm xoang cấp.

Thuốc kháng histamin

Thuốc kháng histamin được kê cho bệnh nhân viêm xoang dị ứng. Điều trị bằng thuốc này giúp ức chế hoạt động phản ứng dị ứng của cơ thể. Từ đó giúp ngăn chặn quá trình gây viêm ở niêm mạc xoang.

Một số loại thuốc điển hình thường được kê cho bệnh nhân viêm xoang cấp hoặc viêm xoang mũi dị ứng gồm Loratadin, Desloratadine và Fexofenadine.

Tuy nhiên, nhóm thuốc kháng histamin phổ biến được đề xuất trong phác đồ điều trị viêm xoang cấp đều có thể gây khô và làm tăng độ kết đặc của dịch nhầy. Điều này khiến quá trình dẫn lưu hô hấp gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, khi dùng loại thuốc này, các bác sĩ sẽ kê thêm thuốc thông mũi. 

Phẫu thuật điều trị viêm xoang cấp

Phẫu thuật xoang được chỉ định trong trường hợp điều trị bằng kháng sinh trong 4 – 6 tuần kết hợp sử dụng biện pháp điều trị corticoid tại chỗ, corticoid toàn thân nhưng không đạt hiệu quả.

Trong phác đồ điều trị viêm xoang cấp, phẫu thuật là biện pháp can thiệp mạnh nhất

Theo phác đồ điều trị viêm xoang cấp, trước khi chỉ định phẫu thuật, người bệnh cần được nội soi và chụp CT hệ xoang để kiểm tra cụ thể. Dựa vào tình trạng bệnh, những thương tổn tại niêm mạc xoang, phức hợp lỗ ngách để tiến hành điều trị. Trường hợp bệnh nhân viêm xoang cấp có cấu trúc xoang bất thường, xuất hiện các biến chứng cần phải thực hiện phẫu thuật.

Mục đích của điều trị ngoại khoa là làm lưu thông hệ thống xoang, loại bỏ lớp niêm mạc viêm nhiễm gây bít tắc và hỗ trợ dẫn lưu các xoang.

Các bác sĩ sẽ can thiệp phẫu thuật nội soi, điều chỉnh lại vách ngăn mũi bị ảnh hưởng do nhiễm khuẩn. Nếu có, bệnh nhân sẽ được xử lý cắt bỏ lớp polyp gây nghẽn trong mũi, chiết hẹp giải phẫu phức hợp tổ ngách. 

Trong một vài trường hợp cần thiết, bắt buộc bác sĩ phải tiến hành phẫu thuật xoang mở. Thao tác này giúp sinh thiết xoang và mở đường dẫn lưu vào hốc mũi, tăng hiệu quả điều trị một cách triệt để.

Điều trị tại nhà

Bên cạnh các biện pháp điều trị được chỉ định, trong phác đồ điều trị viêm xoang cấp bệnh nhân cần áp dụng việc điều trị bệnh tại nhà để cải thiện triệu chứng. Một số phương pháp chữa viêm xoang tại nhà được áp dụng phổ biến gồm:

Xông hơi tại nhà cũng nằm trong phác đồ điều trị viêm xoang cấp được công nhận

• Xông mũi từ 2 – 3 lần/ngày, mỗi lần khoảng 10 – 15 phút giúp làm thông đường thở và tăng dẫn lưu hốc xoang.
• Uống nước ấm để làm loãng dịch mủ và giữ ẩm cho niêm mạc, giảm kích ứng niêm mạc đường hô hấp.
• Kết hợp sử dụng thuốc giảm đau và chống viêm như Aspirin, Ibuprofen, Naproxen và Acetaminophen để giảm đau đầu và viêm nhiễm.

Lưu ý giúp quá trình điều trị viêm xoang cấp đạt hiệu quả

Viêm xoang cấp không hiếm gặp ở cả người lớn và trẻ nhỏ. Bệnh lý này có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm nếu không dược điều trị sớm và đúng cách. Vì vậy, khi thực hiện phác đồ điều trị viêm xoang cấp người bệnh cần lưu ý đến một số vấn đề như sau:

• Cần phát hiện và đến khám kịp thời tại các trung tâm y tế uy tín giúp quá trình điều trị đạt kết quả tốt nhất.
• Thực hiện đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa tránh lạm dụng thuốc vì có thể dẫn đến tình trạng nhờn thuốc.
• Kết hợp điều trị với thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung các thực phẩm chứa nhiều omega-3, kẽm để tăng sức đề kháng, hỗ trợ quá trình điều trị bệnh. Ngoài ra người bệnh viêm xoang nên kiêng thực phẩm như đồ cay nóng, đồ lạnh hoặc rượu bia.
• Vệ sinh khoang mũi họng sạch sẽ bằng nước muối sinh lý hàng ngày giúp tình trạng viêm xoang cấp nhanh hồi phục.
• Theo dõi sát sao tiến triển của bệnh để kịp thời phản ánh với bác sĩ nếu phát hiệu có bất thường để có hướng điều trị phù hợp, đúng cách.
• Không tự ý thay đổi phác đồ điều trị viêm xoang cấp khi chưa hỏi ý kiến chuyên gia y tế.
• Hạn chế tiếp xúc nhiều với khói bụi, lông thú vì có thể khiến bệnh nặng hơn.

Bài viết trên đây đã đưa ra thông tin về phác đồ điều trị viêm xoang cấp được Bộ Y tế công nhận. Tuy nhiên, để điều trị bệnh chính xác hơn, người bệnh nên chủ động đến khám tại các cơ sở y tế để được hướng dẫn cụ thể.

The post Phác đồ điều trị viêm xoang cấp đạt chuẩn và có hiệu quả nhất hiện nay appeared first on Bệnh viện Tai Mũi Họng Quân Dân 102.